Wypas zwierząt na pastwiskach czy polach jest znanym i sprawdzonym sposobem w hodowli od zarania dziejów. Wypasanie ma wiele zalet, lecz ważne jest także, aby odpowiednio zadbać o bezpieczeństwo i dobrostan zwierząt.
Pastwisko- dobra decyzja!
Wypuszczanie i karmienie zwierząt na pastwisku to dobra decyzja w hodowli zwierząt. Jeszcze nie tak dawno, okresowy wypas bydła był podstawą w ich żywieniu. W dzisiejszej hodowli rola pastwiska nieco się zmieniła, lecz nadal niesie ze sobą wiele dobrego. Zwierzęta, które obcują z pastwiskiem są często w lepszej kondycji zdrowotnej (szczególnie w obrębie nóg) oraz bardziej odporne na choroby. Przebywanie na powietrzu w większej grupie służy też zachowaniom stadnym. Bydło możemy wypasać sezonowo od wiosny do jesieni lub całorocznie. Wypas całoroczny jest zdecydowanie częściej stosowany przy bydle mięsnym aniżeli mlecznym. Jeśli odpowiednio zadbamy o nasze pastwisko przez cały rok i zapewnimy zwierzętom dobrej jakości paszę, koszty żywienia przy wypasie znacznie spadną. W hodowli mlecznej, czasami wystarczy żywienie zielonką i niewielkim dodatkiem paszy treściwej, aby uzyskać bardzo dobrą wydajność mleka. Pastwiskowanie zwierząt będzie sprzyjało także naszemu pastwisku, będzie ono dodatkowo nawożone i spulchniane poprzez naturalne czynności fizjologiczne oraz ruchowe zwierząt.
Odpowiednie warunki
Tak jak w budynku gospodarskim tak i na pastwisku musimy zorganizować zwierzętom dobre warunki bytowania. To jakie zapewniamy warunki, ma często rezultat w wynikach, które osiągamy w hodowli. Niekorzystne warunki mogą przełożyć się na przykład na spadek wydajności mlecznej jak i parametrów mleka, zaś przy bydle mięsnym możemy zaobserwować spadki w przyrostach masy. Szczególnie na pastwiskach powinniśmy zwrócić jeszcze większa uwagę na otoczenie, gdyż zwierzęta na nim przebywające należą do zwierząt stadnych. Jedna, niedopilnowana rzecz może stać się przyczyną wielu niebezpiecznych sytuacji lub zdarzeń. Oto kilka przydatnych porad:
- Dostęp do wody– woda to niezbędny surowiec dla każdego organizmu, tym bardziej dla zwierząt w okresie letnim. Bydło jest gatunkiem szczególnie wrażliwym na temperaturę. Woda powinna być czysta i maksymalnie zabezpieczona przed zanieczyszczeniami oraz nadmiernym przegrzaniem czy zamarznięciem. Dostęp do naczynia czy zbiornika powinien być swobodny i bezkonfliktowy dla wszystkich zwierząt.
- Schronienie/zacienienie– gdy decydujemy się na pastwiskowanie, niezbędnie musimy pamiętać o zapewnieniu zwierzętom bezpiecznego schronienia dostosowanego do warunków pogodowych. Najlepszym rozwiązaniem jest zbudowanie infrastruktury pastwiskowej w pobliżu obory, tak aby zapewnić zwierzętom stały dostęp zarówno do paszy, wody jak i schronienia. Natomiast w przypadku, gdy docelowe miejsce wypasu znajduję się daleko od naszego gospodarstwa i zwierzęta nie mają możliwości swobodnego powrotu do obory, wówczas musimy zorganizować środki schronienia. Często naturalnym schronieniem jest drzewo czy rosnący na pastwisku gaik. Jeśli warunki terenowe nie są nam przychylne, jesteśmy zobowiązani do zbudowania zadaszenia (wiata,szopka). Jeśli decydujemy się na wypas kwaterowy, warto pomyśleć o konstrukcji, którą będzie można łatwo przemieszczać wraz z bydłem. Stawiając zadaszenie, warto pamiętać o czochradle, z którego zwierzęta chętnie korzystają. Dodatkowo w czochradłach możemy umieścic środki antyinsektowe, które zminimalizują dyskomfort zwierząt w długim przebywaniu na powietrzu.
- Ogrodzenie– jeden z najistotniejszych elementów. Jeśli ogrodzenie jest zbudowane w sposób nieprawidłowy, konsekwencje zdarzeń związanych z ucieczką zwierząt mogą doprowadzić hodowcę do poważnych konsekwencji. Teren powinien być przejrzyście i jasno zaznaczony zarówno dla zwierząt jak i dla ludzi. Najczęściej spotykana metodą grodzenia jest ogrodzenie elektryczne, tzw.pastuch. Ogrodzenie składa się z słupków przez które rozciągnięty jest drut stalowy, czynnikiem grodzącym jest impuls elektryczny wytwarzany w elektryzatorze. Słupki mogą być drewniane (konieczne izolatory) bądź kompozytowe (lekkie z gotowymi otworami) Taki sposób jest bardzo wygodny ze względu na możliwość łatwego i szybkiego ustalenia dowolnego kształtu pastwiska oraz jest stosunkowo tanie w porównaniu do ogrodzenia stałego. Warto pamiętać aby pod drutem stalowym umieścić sznurek, np. od presowania, co pozwala na łatwiejsze dostrzeżenie ogrodzenia przez zwierzęta i ludzi. Warto pamiętać także o tabliczkach informujących, iż drut znajduję się pod napięciem.
- Infrastruktura– pamiętajmy, aby drogi którymi zwierzęta przemieszczają się na pastwisko były w dobrym stanie. Takie drogi nie powinny zawierać niebezpiecznych wgłębień czy ostrych kamieni. Nieprawidłowo utrzymana infrastruktura pastwiskowa może przyczynić się do wielu schorzeń układu ruchu a także do niepotrzebnego stresu lub popłochu zwierząt.
Wydajność wypasania
Najbardziej optymalnym i sprawdzonym sposobem pastwiskowania jest tzw. wypas kwaterowy. Polega on na wyznaczaniu kwater i przemieszczaniem bydła między nimi w odpowiednim czasie. Ta metoda zabezpiecza pastwisko przed wydeptywaniem jego wyjedzonej części, przyspieszając jednocześnie tym samym prawidłowy odrost runi pastwiskowej. Przy takiej metodzie zalecane jest również naprzemienne koszenie z pastwiskowaniem kwater.Ponadto przez cały okres pastwiskowy bardzo ważne jest kontrolowanie ilości i jakości odrostu runi pastwiskowej. Efektywne wykorzystanie runi pastwiskowej to również wykonywanie podstawowych zabiegów agrotechnicznych po każdym przepasieniu kwatery. Dotyczy to: wykaszania niedojadów, mulczowania, rozgarniania kretowisk i łajniaków, jak i nawożenia, podsiewów, czy okresowego nawadniania. W czasie wypasu bydła na pastwiskach należy kontrolować stan i zasobność runi pastwiskowej w potrzebne elementy pokarmowe. Przy złej jakości, mogą wystąpić choroby takie jak np. tężyczka, która występuję przy niedoborach magnezu i nadmiarze białka, ale musimy bardzo uważać na to, żeby pastwiska nie przenawozić, ponieważ jest to bardzo szkodliwe i niebezpieczne dla zwierząt. Oczywiście poza pracą, którą możemy wykonać sami, bardzo istotnym czynnikiem będą warunki pogodowe. W suchym roku mimo wykonanych zabiegów agrotechnicznych pasza i tak może mieć kiepską jakość, więc pomimo niewątpliwych zalet pastwiskowania, decyzję o nim powinien podjąć hodowca w oparciu o własne kalkulacje, obserwację, wiedzę i doświadczenie.
